De witheid van de berkenstam heeft schrijvers en dichters lang verrukt, gewone mensen verbaasd en de interesse van wetenschappers gewekt. Er zijn legendes over de witte bast van deze boom, zijn eigenschappen zijn interessant voor biologen en artsen.
De legende van de witte kleur van berkenschors
Er is een Joodse legende die de oorsprong van de witte berkenstam verklaart.
Lang geleden groeide er een berkenboom in Jobs tuin. Job was niet alleen een rijk man, maar ook heel eerlijk. Hij leefde in volledige overeenstemming met de wetten van het Joodse geloof. God was erg trots op hem. Maar op een dag zei de duivel tegen God: “Het is niet moeilijk om rijk te zijn en tegelijkertijd een goed en eerlijk mens. Job heeft tenslotte alles wat hij wil. Alleen in armoede laat een mens echt zijn goede eigenschappen zien. En God stond de duivel toe om Job op de proef te stellen. Toen werd Job arm en ziek. De ziekte misvormde hem. Job was lange tijd arm, lelijk, eenzaam en ziek. Maar hij bleef een eerlijk en goed mens.
Eindelijk kwam de dag dat God Job vertelde dat hij genoeg had geleden en dat de mens weer een rijk en gelukkig leven mocht leiden. Job was zo dolblij met dit nieuws dat hij naar zijn vrouw rende om het goede nieuws te vertellen. Toen hij het huis binnenrende, liep ze net de veranda op met een pot kokende melk in haar handen. Het paar kwam met elkaar in botsing, de pan vloog uit de handen van de vrouw en melk werd over een berkenboom in de tuin gegoten. Sindsdien heeft de berk altijd een witte stam gehad. Door de kokende melk begon de berkenschors af te pellen.
De wetenschappelijke verklaring voor de witheid van een berkenstam
Betuline is een stof die in berkenschors zit en deze wit kleurt. Het werd in 1788 ontdekt door de Russisch-Duitse wetenschapper Johann Tobias Lovitz. De naam van de stof komt van de Latijnse naam voor de houtsoort - Betula.
Betulinekristallen worden gevonden in de cellen van de buitenste laag van berkenschors. Hun structuur lijkt op die van sneeuwkristallen. Door deze structuur lijkt de berkenstam wit.
Zoals je weet, reflecteert wit zonlicht. Naast zonlicht worden bomen ook beïnvloed door de hitte van het daglicht. Als een boomstam donker is, neemt hij tegelijkertijd warmte op als licht.
Witstamberk is een boom uit noordelijke breedtegraden die in de winter aan kou wordt blootgesteld. In dergelijke klimaten is het verwarmen van de stam in de winter schadelijk voor de boom. Als de bast op een zonnige dag overdag opwarmt en 's nachts sterk afkoelt, zal er een scherpe temperatuurdaling zijn in het cambium, het weefsel in de stam, waardoor het werk van voortplantingscellen tussen het hout en de schors.
De gevolgen van dergelijke temperatuurschommelingen voor de boom zijn rampzalig: zonnebrand, bevriezing, verlies van het vermogen om sap te vervoeren en zelfs volledige dood. Door zonlicht te weerkaatsen, wordt de berkenstam niet voldoende warm om de boom te beschadigen.
Zo ontstond de witte kleur van de stam als gevolg van de aanpassing van berk aan koude klimaten.
