Neoclassicisme is een term die trends in architectuur, beeldende kunst, muziek van het laatste derde deel van de 19e en het eerste kwart van de 20e eeuw aanduidt, die worden gekenmerkt door een beroep op het traditionele klassieke erfgoed van voorbije tijdperken.
Neoclassicisme in de architectuur
De meest voorkomende neoklassieke trends zijn in de architectuur. Tegen het einde van de 19e eeuw had zich in de architectuur een eclectische "moderne" stijl gevormd, die een buitensporige decorativiteit had, die vrij snel niet meer voldeed aan de behoeften van rationele architectuur. Als antithese van moderniteit is in een aantal landen, waaronder Rusland, een nieuwe stijl verschenen, gebaseerd op klassieke waarden, maar met de constructieve technieken die door de moderniteit zijn ontwikkeld, het zogenaamde neoclassicisme.
De nieuwe stijl deed de tradities van de classicistische architectuur herleven, beïnvloedde het vocabulaire van de moderniteit en duwde het naar de achtergrond. Neoclassicisme in de architectuur werd vooral veel gebruikt bij de bouw van openbare gebouwen: treinstations, musea, metrostations, enz. Kenmerkend voor architectonisch neoclassicisme zijn monumentaliteit, juiste verhoudingen en praal.
kunst
In de beeldende kunst raakte het neoclassicisme aan het eind van de 19e eeuw wijdverbreid, als alternatief voor het impressionisme. De eerste "neo-idealisten" die de monumentaliteit en plastische helderheid van de klassieke kunst promootten, waren Duitse schilders en beeldhouwers. Neoclassicisme in schilderkunst en beeldhouwkunst combineerde de principes van oude kunst en classicisme met late academische tendensen, vaak zeer nauw verbonden met de stilistische oplossingen van de moderniteit.
Levendige voorbeelden van neoclassicisme of het gebruik van zijn elementen in de beeldende kunst zijn de werken van schilders: Petrov-Vodkin, Serov, Denis, Bakst, Yakovlev, beeldhouwers: Merkurov, Meshtrovich, Konenkov, Maillol, Bourdelle, Vigeland. Net als in de architectuur is de officiële kunst van fascistische regimes een kenmerkend voorbeeld van het gebruik van het arsenaal aan artistieke middelen van het neoclassicisme in de beeldende kunst.
Neoclassicisme in de muziek
In de muziek verwijst neoclassicisme naar de academische richting die ontstond als een direct bezwaar tegen de muzikale stijl van het impressionisme, dat de grootste ontwikkeling doormaakte in de jaren 1920-1930. Vertegenwoordigers van de neoklassieke muziek herleefden de stilistiek van de pre-klassieke en vroeg-klassieke periodes in hun werken. De krachtigste ontwikkeling in de muziek was het neoclassicisme in de werken van Albert Roussel, Igor Stravinsky en Ottorino Respighi. Tegenwoordig wordt neoclassicisme vaak ten onrechte de klassieke crossover-stijl genoemd, die pop, rock en elektronica combineert met elementen van klassieke muziek.
