De kortste en langste dag zijn lange tijd belangrijke mijlpalen geweest in de jaarlijkse cyclus. Aangezien astronomische verschijnselen de manier van leven van mensen beheersten, ontstonden ceremonies en feestdagen die met deze dagen verband hielden in de culturele traditie van veel volkeren. Tegenwoordig wordt de duur van de zomer- en winterzonnewende voor vele jaren tot op de minuut nauwkeurig berekend.
zomerzonnewende
Met de komst van de lente wordt het merkbaar dat de zon 's middags steeds hoger boven de horizon komt en zich later 's avonds erachter verschuilt. Eindelijk, aan het begin van de zomer, bereikt het licht zijn hoogste punt - de zomerzonnewende komt. De datum van de langste dag van het jaar verschilt per halfrond en per schrikkeljaar. Op het noordelijk halfrond vindt de zomerzonnewende plaats op 20 juni, als er 365 dagen in een jaar zijn, en op 21 juni, als er 366 zijn. En op het zuidelijk halfrond, in een schrikkeljaar, is de langste dag 22 december, en in een normaal jaar - 21 december.
De langste dag wordt gevolgd door de kortste nacht. Volgens oude Slavische overtuigingen was het een magische tijd: de kracht van nuttige planten nam vele malen toe, bruidegoms bleken zeker meisjes te betoveren. Zwemmen vóór die dag was ten strengste verboden, omdat men geloofde dat duivels in het water zaten. Op de zomerzonnewende verlieten de duivels het water tot begin augustus, dus baadden en overgoten ze zichzelf de hele dag met water.
Toen heidense tradities werden verdrongen door christelijke, werd deze feestdag de dag van Johannes de Doper genoemd. En aangezien Johannes doopte door in water te dompelen, bleek het de dag van Ivan Kupala te zijn. Geplant op de vruchtbare grond van oude overtuigingen, heeft de vakantie wortel geschoten en heeft deze tot op de dag van vandaag overleefd als een landelijke overstroming.
In de oude kalender vielen de dag van de zomerzonnewende en de dag van de midzomer samen, maar volgens de nieuwe stijl verschoof de feestdag naar 7 juli.
winterzonnewende
Na de zomerzonnewende begint de dag af te nemen. Geleidelijk bereikt de zon haar laagste punt van opstijging. Op het noordelijk halfrond valt de kortste dag van het jaar op 21 of 22 december en op het zuidelijk halfrond op 20 of 21 juni, afhankelijk van of het een schrikkeljaar is of niet. Na de langste nacht begint het aftellen - nu begint de dag aan te komen tot de zomerzonnewende en daarna zal deze weer afnemen tot de winterzonnewende.
De winterzonnewende werd zelfs in primitieve gemeenschappen gevierd, toen mensen vóór de lange winter al het vee slachtten dat ze niet konden voeden, en er een feestmaal van maakten. Later kreeg deze dag een andere betekenis - het ontwaken van het leven. De meest bekende feestdag van de zonnewende is het middeleeuwse Yule onder de Germaanse volkeren. In de nacht waarop de zon hoger begint op te komen, werden er vuren in de velden gestookt, werden gewassen en bomen ingewijd en werd cider gebrouwen.
In de Griekse mythologie mocht de heer van de onderwereld, Hades, Olympus slechts twee dagen per jaar bezoeken - op de zomer- en winterzonnewende.
Later fuseerde Yule met de viering van Kerstmis en voegde heidense tradities toe aan christelijke tradities - bijvoorbeeld kussen onder de maretak.
