Idealisme is een van de richtingen in de ontwikkeling van het filosofische denken. Deze stroom was aanvankelijk niet uniform. In de loop van de vorming van filosofische opvattingen kregen twee onafhankelijke takken vorm: het subjectieve en het objectieve idealisme. De eerste plaatste menselijke gewaarwordingen op de voorgrond en verklaarde dat ze de bron van de werkelijkheid waren. En de vertegenwoordigers van het objectieve idealisme beschouwden het goddelijke principe, de geest of het wereldbewustzijn als het fundamentele principe van alles.
De geboorte van objectief idealisme
Vertegenwoordigers van verschillende scholen van objectief idealisme wezen op verschillende redenen voor het ontstaan en de ontwikkeling van de werkelijkheid. Religieuze filosofen plaatsten God of het goddelijke principe in het centrum van de wereld. Andere denkers die de wereld worden genoemd, zullen de primaire oorzaak van alles zijn. De Duitse filosoof Hegel, die zijn theorie van het idealisme het meest consequent en volledig heeft ontwikkeld, geloofde dat het fundamentele principe van de werkelijkheid de absolute geest is.
Het begin van objectief idealisme werd gelegd door de Griekse filosofen Pythagoras en Plato. Zij en hun directe volgelingen ontkenden het bestaan van de materiële wereld niet, maar geloofden dat deze de principes en wetten van de ideale wereld gehoorzaamt. De materiële, objectieve werkelijkheid werd uitgeroepen tot een weerspiegeling van de processen die zich afspeelden in de alomvattende sfeer van het ideaal. Alle verscheidenheid aan dingen komt voort uit het ideale begin, meende Plato. Voorwerpen en lichaamsvormen zijn van voorbijgaande aard; ze ontstaan en vergaan. Alleen het idee blijft onveranderd, eeuwig en onveranderlijk.
Objectief idealisme wordt ook gepresenteerd in de religieuze en filosofische opvattingen van de oude Indianen. Oosterse filosofen beschouwden materie slechts als een sluier, waaronder het goddelijke principe verborgen is. Deze opvattingen worden in een levendige en fantasierijke vorm weerspiegeld in de religieuze boeken van de Indianen, in het bijzonder in de Upanishads.
Verdere ontwikkeling van objectief idealisme
Veel later werden de concepten van objectief idealisme ontwikkeld door de Europese filosofen Leibniz, Schelling en Hegel. In het bijzonder vertrouwde Schelling in zijn werken al op de gegevens van de natuurwetenschappen, rekening houdend met de processen die in de wereld plaatsvinden in dynamiek. Maar als aanhanger van objectief idealisme streefde de filosoof ernaar om alle materie te vergeestelijken.
De grote Duitse filosoof Hegel leverde niet alleen de belangrijkste bijdrage aan de ontwikkeling van het idealisme, maar ook aan de vorming van de dialectische methode. Hegel erkende dat de absolute geest, die de filosoof in de plaats van God stelde, primair is in relatie tot de stof. De denker kende een secundaire rol toe aan de materie, ondergeschikt aan de ideale vormen van zijn.
De positie van objectief idealisme werd het duidelijkst weerspiegeld in de werken van Hegel "Philosophy of Nature" en "Science of Logic". De denker begiftigt de absolute geest met alle attributen van het goddelijke principe, en geeft hem ook de eigenschap van eindeloze ontwikkeling. Bij het beschrijven van de wetten van de ontwikkeling van de geest, vertrouwde Hegel op het concept van tegenspraak, dat in zijn concept de vorm aannam van een drijvende kracht voor de ontwikkeling van een ideaal principe.
