De kunst van het vertalen stelt mensen in staat kennis te maken met de werken van auteurs die in bijna alle talen van de wereld schrijven, zonder de moeite te nemen om deze talen te leren. Maar niet iedereen die Shakespeare of Goethe, Stendhal of Coelho in vertaling leest, denkt eraan hoezeer de vertaling de eigenaardigheden van de toespraak van de auteur overbrengt.
Kenmerken van prozaïsche vertaling
Met de vertaling van prozawerken is de situatie eenvoudiger, hoewel er ook hier subtiliteiten zijn. Fictieve spraak verschilt, zoals u weet, van gewone spreektaal of zelfs literaire spraak. Elke auteur die een kunstwerk maakt, gebruikt taal als een instrument waarmee hij zijn ideeën zo nauwkeurig, levendig en figuurlijk mogelijk kan uitdrukken.
Natuurlijk is betekenis het belangrijkste in prozawerken, maar de manier waarop deze betekenis wordt overgebracht, is ook belangrijk. Elke auteur gebruikt zijn eigen middelen: hij vindt levendige ongewone beelden, diversifieert de spraak van de helden en de opmerkingen van de auteur met idiomen van zijn moedertaal, verwijst direct of indirect naar de historische en culturele realiteit van zijn geboorteland, duidelijk voor de lezer-landgenoot, maar niet al te duidelijk voor een buitenlander.
De taak van de vertaler is niet alleen om de tekst van de auteur correct te vertalen, maar ook om de sfeer van het werk op de lezer over te brengen, om de realiteiten die de auteur beschrijft of alleen vermeldt zo duidelijk mogelijk te maken. Om dit te doen, is het soms nodig om in opmerkingen uitleg te geven die niet door de auteur is verstrekt, om idiomen en fraseologische eenheden die voor de lezers onduidelijk zijn, te vervangen door nauwe overeenkomsten, maar ontleend aan hun moedertaal, om rekening te houden met de eigenaardigheden van de auteur zinnen en zinnen construeren. Alleen in dit geval kan de vertaling niet alleen de bedoeling van de auteur weerspiegelen, maar ook de eigenaardigheden van zijn stijl. En natuurlijk is een goede vertaler in staat om volledig te "oplossen" in de auteur, er een te worden voor een moment, om een echt waardige literaire vertaling te creëren.
Kenmerken van poëtische vertaling
De situatie is een beetje anders met de vertaling van poëzie. Als in toneelstukken of epische werken de betekenis nog steeds een leidende positie behoudt, dan komt in lyrische gedichten de overdracht van de gevoelens van de auteur, zijn stemming, toestand en perceptie van de wereld naar voren. En dit volledig weergeven is veel moeilijker dan simpelweg de inhoud navertellen.
Daarom is elke poëtische vertaling altijd een beetje van het werk van de auteur van de vertaler, omdat hij er zijn gevoelens in brengt, en zonder deze zijn de teksten dood en nutteloos.
Een ander probleem waarmee iedereen te maken heeft die een poëtische vertaling wil maken, is de naleving van het ritmische patroon van het origineel, en idealiter van de basisklankenreeks. Aangezien de talen van de auteur en de vertaler aanzienlijk van elkaar kunnen verschillen, kan dit erg moeilijk, soms onmogelijk zijn.
Zo wordt de Engelse taal bijvoorbeeld gekenmerkt door een overvloed aan eenlettergrepige en tweelettergrepige woorden, terwijl langere woorden de overhand hebben in het Russisch. Een in het Engels geschreven versstanza zal dus meer woorden bevatten dan de exacte vertaling in het Russisch. Maar deze vertaling moet "passend" zijn in de grootte van de auteur, zonder verlies van betekenis of emotionele inhoud! Bovendien zou het leuk zijn om te proberen de muzikale klank ervan te behouden. Alleen de meest ingenieuze vertalers kunnen zo'n taak aan, maar soms wordt het ook voor hen overweldigend.
Daarom creëert de vertaler van een poëtisch werk willekeurig zijn eigen gedicht "gebaseerd op" dat van de auteur, en verandert het soms bijna onherkenbaar. Het is geen toeval dat de vertalingen van poëzie zo verschillend zijn van verschillende auteurs. En om de 'echte' Shakespeare te waarderen, is het immers beter zijn werken in het Engels te lezen.
