De term "stagnatie" wordt gewoonlijk gebruikt om te verwijzen naar een periode van meer dan twee decennia in de geschiedenis van de USSR - vanaf het moment dat Leonid Brezjnev aan de macht kwam in 1964 en tot het plenum van januari 1987 van de Communistische Partij van de Sovjet-Unie, na waarmee grootschalige hervormingen in het land begonnen. Er wordt aangenomen dat deze term voor het eerst werd gebruikt door M. S. Gorbatsjov in zijn politiek rapport aan het XXVII-congres van de CPSU. Daarin zei hij dat stagnatie begon te verschijnen in het sociale en economische leven van de samenleving.
Positieve verschijnselen van het tijdperk van stagnatie
Deze term heeft geen eenduidige interpretatie, aangezien in deze periode zowel negatieve als positieve verschijnselen plaatsvonden in de USSR. Volgens historici bereikte de Sovjet-Unie tijdens de periode van stagnatie het hoogste punt van haar ontwikkeling. Het was tijdens deze periode dat nieuwe steden werden gebouwd en bestaande steden actief werden ontwikkeld, ruimteverkenning aan de gang was, de militaire industrie een van de machtigste ter wereld was, veel successen werden behaald op cultureel en sociaal gebied en op sportgebied. Het welzijn van de Sovjetburgers, die met vertrouwen naar de toekomst keken, is aanzienlijk toegenomen.
Op sociaal gebied was alles relatief veilig, het welzijn van de burgers groeide. Ondanks de negatieve verschijnselen in de economie en het tekort aan consumptiegoederen, konden veel mensen een goede auto, kwalitatief goede en vrij dure dingen kopen en hun voorwaarden verbeteren. De stijging van het aantal mensen in armoede door lage voedselprijzen was niet erg merkbaar. Over het geheel genomen was het leven van de gemiddelde Sovjetburger redelijk welvarend en stabiel.
Stagnerende economie en de gevolgen daarvan
Ondanks deze stabiliteit stopte de economie van de USSR praktisch met haar ontwikkeling tijdens de periode van stagnatie. De wereldwijde oliehausse van de jaren zeventig stelde de leiders van de Sovjet-Unie in staat om eenvoudigweg te profiteren van de verkoop van olie zonder de economische sfeer te ontwikkelen. De economie alleen kon zich niet ontwikkelen, er waren hervormingen nodig, waar door het intreden van stabiliteit niemand bij betrokken was. Daarom noemen veel onderzoekers de periode van stagnatie "de stilte voor de storm".
De stopzetting van de economische ontwikkeling had een slecht effect op alle takken van industrie en productie, behalve de militaire sector. Het uitblijven van hervormingen trof de nationale economie het hardst. De aan de gang zijnde landbouwhervorming, bekend om de "aardappelreizen" van studenten, heeft geleid tot een toename van de werkloosheid onder boeren en een toename van het percentage verwend tijdens de oogst. De mensen begonnen de onrendabele staat en collectieve boerderijen te verlaten voor de steden, het voedseltekort nam geleidelijk toe in het land. De stagnatie van de economie heeft vooral de regio's die traditioneel in de landbouw en de winningsindustrieën leven, zoals Kazachstan, Oekraïne, enz., sterk getroffen.
Gedurende de hele periode van twintig jaar van stagnatie zijn er geen wijzigingen geweest in het bestuurlijke apparaat. Na te frequente herschikkingen en hervormingen van Chroesjtsjov, besloot Brezjnev zich niet bezig te houden met de reorganisatie van de politieke structuur van de USSR, waardoor alle partijposities praktisch levenslang werden. Alle levenssferen werden gecontroleerd door de partij, de rol van de KGB op het gebied van binnen- en buitenlands beleid nam aanzienlijk toe en het politieke regime werd volledig behouden.
Met de daling van de olieprijzen kwamen alle stagnerende verschijnselen die plaatsvonden in de economie van de USSR aan het licht. Tijdens de periode van stabiliteit veranderde de economie van het land in een achterstandssfeer, niet in staat om de staat op eigen kracht te ondersteunen, wat leidde tot het begin van een moeilijk tijdperk van perestrojka.
